التهاب ملتحمه چیست؟ چشم ها، یکی از حساس ترین و مهمترین اعضای بدن انسان هستند که کوچک ترین تغییر در آنها می تواند بر کیفیت زندگی ما تأثیر بگذارد. یکی از مشکلات شایعی که بسیاری از افراد در طول زندگی با آن مواجه می شوند، التهاب ملتحمه یا همان قرمزی چشم است. این بیماری، که در میان عموم مردم گاهی با نام چشم صورتی هم شناخته می شود، می تواند به دلایل مختلفی مانند عفونت های ویروسی، باکتریایی، آلرژی ها یا حتی تحریک های محیطی مانند دود و گرد و غبار ایجاد شود.
در این مقاله دید برتر قصد داریم به زبان ساده بررسی کنیم که التهاب ملتحمه چیست؟ چه علائمی دارد، چگونه تشخیص داده می شود و چه روش هایی برای درمان و پیشگیری از آن وجود دارد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار قرمزی یا سوزش چشم شده اید، این مطلب میتواند راهنمای کاملی برای درک بهتر مشکل و انتخاب بهترین راه حل باشد.
التهاب ملتحمه چیست؟
التهاب ملتحمه یک بیماری چشمی شایع است که در آن ملتحمه یا همان لایه ی نازک و شفاف پوشاننده قسمت سفید چشم (صلبیه) و سطح داخلی پلک ها، دچار التهاب یا عفونت می شود. این التهاب باعث قرمزی چشم، احساس سوزش، خارش، اشک ریزش یا ترشح چشمی می گردد. به دلیل متورم شدن رگ های خونی ملتحمه، چشم حالتی قرمز و تحریک شده پیدا می کند.
این بیماری ممکن است یک یا هر دو چشم را درگیر کند و بسته به علت ایجادکننده اش، می تواند واگیردار یا غیرواگیردار باشد. شایع ترین علل التهاب ملتحمه شامل عفونت های ویروسی، باکتریایی، واکنش های آلرژیک، یا تماس با مواد تحریک کننده مانند دود، کلر استخر یا گردوغبار است.
در بیشتر موارد، التهاب ملتحمه مشکل جدی محسوب نمی شود و با درمان مناسب ظرف چند روز تا یک هفته بهبود می یابد. اما در بعضی از موارد اگر به درستی درمان نشود، می تواند به دیگران منتقل شود یا منجر به عوارضی مثل التهاب قرنیه شود.پس شناخت دقیق علت بیماری برای انتخاب درمان مناسب اهمیت زیادی دارد. بنابراین در صورت مشاهده علائم پایدار یا شدید، مراجعه به چشم پزشک یا اپتومتریست ضروری است.
انواع التهاب ملتحمه و تفاوت های آنها
التهاب ملتحمه بسته به عامل ایجادکننده، به چند نوع اصلی تقسیم می شود که هرکدام علائم، شدت، میزان سرایت پذیری و روش درمان متفاوتی دارند.
التهاب ملتحمه ویروسی
این نوع شایع‌ترین نوع التهاب ملتحمه است و معمولاً توسط ویروس‌هایی مانند آدنوویروس ایجاد می‌شود؛ همان ویروسی که در سرماخوردگی نیز نقش دارد. علائم آن شامل قرمزی چشم، اشک‌ریزش زیاد، احساس وجود جسم خارجی در چشم و گاهی حساسیت به نور است. اغلب ابتدا یک چشم درگیر می‌شود و پس از چند روز چشم دیگر نیز آلوده می‌گردد.
این نوع بسیار مسری است و از طریق تماس دست، وسایل مشترک یا ترشحات چشم منتقل می‌شود. درمان آن معمولاً حمایتی است و طی یک تا دو هفته به‌طور خودبهخود بهبود می‌یابد، اما استفاده از کمپرس سرد و قطره‌های اشک مصنوعی میتواند علائم را کاهش دهد.
التهاب ملتحمه باکتریایی
این نوع از التهاب توسط باکتری هایی مانند استافیلوکوک، استرپتوکوک یا هموفیلوس ایجاد می شود. برخلاف نوع ویروسی، در این نوع معمولاً ترشح چشمی غلیظ، زرد یا سبز دیده می شود و پلک ها به ویژه پس از خواب به هم می چسبند.
التهاب معمولاً از یک چشم شروع شده و ممکن است به چشم دیگر نیز منتقل شود. این نوع هم می تواند مسری باشد. درمان آن نیازمند استفاده از قطره یا پماد آنتی بیوتیکی است که باید تحت نظر پزشک تجویز شود.
التهاب ملتحمه آلرژیک
این نوع بیشتر در افرادی که سابقه آلرژی دارند دیده می شود، به ویژه در فصل بهار یا هنگام مواجهه با مواد حساسیت‌زا مانند گرده گیاهان، گرد و غبار، موی حیوانات یا عطر ها. هر دو چشم معمولاً هم‌زمان درگیر هستند و علائم آن شامل خارش شدید، اشک‌ریزش، تورم پلک ها و قرمزی چشم ها است. این نوع واگیردار نیست و درمان آن با استفاده از قطره های ضد آلرژی، آنتی هیستامین یا کمپرس سرد انجام می شود.
التهاب ملتحمه تحریکی (شیمیایی یا محیطی)
در این نوع، چشم در اثر تماس با عوامل محرک مثل دود، کلر استخر، گرد و خاک، مواد شوینده یا حتی لنز های تماسی آلوده، دچار التهاب می شود. علائم شامل قرمزی، سوزش، خارش و گاهی اشک ریزش است. این نوع نیز واگیردار نیست و با حذف عامل محرک و استفاده از قطره های تسکین دهنده، بهبود می یابد.
درمان التهاب ملتحمه چگونه انجام می شود؟
درمان التهاب ملتحمه بستگی به نوع آن دارد، زیرا هر نوع علت متفاوتی دارد و نمی توان برای همه ی آنها از یک روش درمانی استفاده کرد. در ادامه، درمان های مربوط به هر نوع التهاب ملتحمه را به زبان ساده و کامل برایتان بیان می کنیم:
درمان التهاب ملتحمه ویروسی
این نوع معمولاً به دلیل ویروس هایی مانند آدنوویروس ایجاد می شود و بیشتر شبیه سرماخوردگی چشم است. همچنین درمان خاصی ندارد و اغلب طی ۱ تا ۲ هفته خودبهخود برطرف می شود. برای کاهش علائم می توان از موارد زیر استفاده کرد:
- کمپرس سرد روی چشم ها
- قطره اشک مصنوعی برای کاهش سوزش
- شست‌وشوی منظم دست‌ها و پرهیز از تماس با دیگران
درمان التهاب ملتحمه باکتریایی
در این نوع، چشم دچار عفونت باکتریایی شده و معمولاً ترشحات غلیظ و چسبناک دارد.
- درمان اصلی، استفاده از قطره یا پماد آنتی بیوتیکی است که باید توسط چشم پزشک تجویز شود.
- اگر درمان به موقع انجام شود، علائم در عرض چند روز برطرف می شوند.
- پاک‌کردن ترشحات چشم با گاز استریل و آب جوشیده سردشده نیز توصیه می شود.
درمان التهاب ملتحمه آلرژیک
این نوع ناشی از واکنش بدن به آلرژن ها (مثل گرده گیاهان، موی حیوانات یا گرد و غبار) است. مهمترین قدم، پرهیز از مواجهه با عامل حساسیت زا است. درمان دارویی شامل موارد زیر است:
- قطره های آنتی هیستامین
- قطره های ضد التهاب یا قطره اشک مصنوعی
- در موارد شدید، قطره های استروئیدی (تحت نظر پزشک)
درمان التهاب ملتحمه تحریکی
این نوع ناشی از تماس چشم با مواد تحریک کننده مانند دود، کلر استخر، شامپو، اسپری ها یا لنز های آلوده است.
- درمان اصلی، قطع تماس با ماده محرک و شست و شوی چشم با آب تمیز یا سرم شست و شو است.
- استفاده از قطره اشک مصنوعی یا کمپرس سرد به کاهش سوزش کمک می کند.
- معمولاً ظرف چند ساعت تا یکی دو روز برطرف می شود.
در هر نوع التهاب ملتحمه، خود درمانی و استفاده خودسرانه از قطره های کورتونی یا آنتی بیوتیکی ممکن است خطرناک باشد و باعث بدتر شدن وضعیت یا آسیب قرنیه شود. در صورت تداوم علائم، درد شدید، تاری دید یا ترشح زیاد، حتماً باید به چشم پزشک ی اپتومتریست مراجعه شود.