قوز قرنیه یک بیماری پیشرونده و غیر التهابی چشم است که در آن شکل قرنیه به تدریج تغییر می کند و نازک تر می شود و شکل گنبدی خود را از دست می‌دهد. اصلاح قوز قرنیه به مرحله پیشرفت بیماری، نوع ناهنجاری های بینایی و نیاز های فردی بستگی دارد. این روش ها از درمان های غیرجراحی کم هزینه مانند لنز های تماسی تا جراحی های پیشرفته و پر هزینه متغیر هستند. در مطلب امروز دید برتر به انواع روش های اصلاح قوز قرنیه از سخت ترین و مشکل ترین روش ها تا روش های ساده و کم خطر تر می پردازیم.
قوز قرنیه چگونه به وجود می آید:
قوز قرنیه یک بیماری خطرناک برای افراد نیست، اما می تواند مشکلات جدی برای بینایی ایجاد کند. در ادامه به علل به وجود آمدن این بیماری اشاره می کنیم:
بیماری‌های زمینه ای و ژنتیکی
در بسیاری از موارد عوامل ژنتیکی باعث به وجود آمدن این بیماری در چشم افراد می شود. اگر یکی از اعضای خانواده به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلای فرد دیگری در خانواده افزایش می‌یابد. برخی بیماری‌های زمینه ای نیز مانند آلرژی های شدید، آسم و اگزما با قوز قرنیه مرتبط هستند. در واقع بیماری های مذکور ممکن است التهاب قرنیه را افزایش دهند و از این طریق به آسیب بیشتر آن منجر شوند.
عدم تعادل آنزیمی
در قرنیه افراد مبتلا به این بیماری چشمی، تعادل آنزیم هایی که مسئول کنترل رادیکال های آزاد اکسیژن هستند، مختل می‌شود و در نتیجه این رادیکال ها سلول های قرنیه را تخریب و در نهایت موجب نازک شدن آن می شوند.
ساختار ضعیف قرنیه
درواقع استحکام قرنیه به میزان کلاژن و پروتئین هایی که در آن وجو دارند بستگی دارد و در افراد مبتلا، میزان آن ها کم است و استحکام قرنیه ضعیف تر از حالت عادی است. به مرور زمان، فشار داخلی چشم باعث نازک تر شدن و بیرون زدگی قرنیه می‌شود.
روش های موثر در اصلاح و درمان قوز قرنیه:
همانطور که به آن اشاره کردیم روش های متعددی برای درمان این بیماری چشمی وجود دارد که به چند دسته تقسیم می شوند، در ادامه به تک تک آن ها می پردازیم:
1. درمان های غیر تهاجمی:
در این روش نیازی به جراحی های پر هزینه نیست و احتمال بهبود افراد مبتلا در صورتی که بیماری جدی نباشد زیاد است. مثالی از آن ها عبارتند از:
لنزهای تماسی سخت
بیشتر برای کسانی نتیجه می دهد که به آستیگماتیسم متوسط تا شدید مبتلا باشند. در این روش لنز های سخت سطح نامنظم قرنیه را پوشش داده و دید واضح تری ارائه می‌دهند.
عینک و لنز های تماسی نرم
این روش می تواند در مراحل اولیه بیماری بسیار موثر باشد و می تواند باعث اصلاح تاری دید و آستیگماتیسم خفیف شود. البته بهتر است در نظر گرفت که با پیشرفت بیماری و نامنظم تر شدن سطح قرنیه، ممکن است این روش مؤثر نباشد.
لنزهای اسکلرال
این روش برای مراحل پیشرفته و قرنیه های بسیار نامنظم مناسب است (برای اطلاعات بیشتر در مورد لنز اسکلرال می توانید به مطلب لنز اسکلرال چیست؟ سر بزنید).
2. جراحی های پیشرفته:
می تواند برای بیمارانی که به لنز های تماسی پاسخ نمی دهند و یا وضعیت جدی و خطرناکی دارند، مفید باشند:
پیوند لایه‌ای قرنیه (DALK)
بیماران با قرنیه های بسیار نازک یا برآمده می توانند از این طریق اقدام کنند. از مزایای این روش میتوان به کاهش خطر در پیوند نسبت به پیوند کامل قرنیه اشاره کرد.
پیوند کامل قرنیه (PK)
در این نوع جراحی، جایگزینی کل قرنیه بیمار با قرنیه‌ی سالم از یک اهداکننده صورت می گیرد که بینایی واضح تر در موارد پیشرفته از مزایای آن است.
3. درمان های پیشگیرانه و تثبیت کننده:
روش هایی نیز برای افرادی که محتاط هستند و به سلامتی چشم های خود اهمیت زیادی می دهند وجود دارد تا از هزینه های سر سام آور دور باشند و از بهترین روش های اصلاح قوز قرنیه هستند:
کراس-لینکینگ قرنیه (CXL)
معمولا افرادی که در مراحل اولیه یا میانی بیماری هستند به این راه اقدام می کنند. افراد می توانند بعد از مراجعه به متخصص از قطره ریبوفلاوین (ویتامین B2) استفاده کنند که در داروخانه ها تهیه می شود. تاباندن نور UV برای فعال سازی ریبوفلاوین نیز می تواند موثر باشد که بزرگترین مزیت آن تثبیت ساختار قرنیه و جلوگیری از نیاز به جراحی های پیشرفته است.
در کل هدف از این اقدامات، تقویت کلاژن قرنیه برای جلوگیری از نازک شدن آن و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت بیمار می باشد.
انتخاب روش مناسب درمان
قوز قرنیه یک بیماری قابل مدیریت است، به شرط آنکه زود تشخیص داده شود و درمان مناسب انجام گیرد. مراجعه منظم به چشم پزشک و انجام معاینات دوره ای برای پیشگیری از پیشرفت بیماری و حفظ بینایی بسیار اهمیت دارد. مثلا در برخی موارد خاص، لیزر می‌تواند برای اصلاح شکل قرنیه استفاده شود، اما نمی توان صرفا با دانستن این اطلاعات اقدامات بی جا و برگشت ناپذیر کرد.
انتخاب روش مناسب درمان به عوامل متعددی بستگی دارد که می توان به مرحله ی بیماری، سن بیمار، نازکی قرنیه، سبک زندگی فرد و عوامل دیگر اشاره کرد ولی در نهایت انتخاب روش درمانی مناسب باید توسط چشم پزشک باتجربه انجام شود که وضعیت خاص بیمار را با توجه به عوامل فوق ارزیابی کند.
