چگونه با بالا رفتن سن مراقب بینایی باشیم؟ با افزایش سن، تغییراتی طبیعی در بدن رخ می دهد که یکی از مهمترین آنها، تغییر در سلامت چشم ها و بینایی است. بسیاری از افراد پس از میانسالی با مشکلاتی مانند تاری دید، خشکی چشم، کاهش دید در شب یا نیاز به عینک های مطالعاتی روبه‌رو می شوند. اما نکته مهم اینجاست که با رعایت نکاتی ساده و انجام مراقبت های منظم، می توان روند کاهش بینایی را کند کرد و حتی از بروز بسیاری از مشکلات چشمی جلوگیری نمود. در این مقاله دید برتر به بررسی راهکار هایی می پردازیم که به شما کمک می کنند تا در سنین بالا همچنان از بینایی سالم و واضح برخوردار باشید.
بینایی با افزایش سن چه تغییری می کند؟
با افزایش سن، بینایی به تدریج دچار تغییراتی طبیعی می شود. رایج ترین آنها پیرچشمی است که معمولاً از حدود ۴۰ سالگی شروع می شود و باعث می شود دیدن اجسام نزدیک سخت تر شود. همچنین ممکن است عدسی چشم کمی کدر شود و دید در شب یا نور کم کاهش یابد. خشکی چشم نیز به دلیل کاهش ترشح اشک شایع است.
در کنار این تغییرات طبیعی، افزایش سن خطر ابتلا به بیماری های چشمی مانند آب مروارید، آب سیاه و دژنراسیون ماکولا را هم بیشتر می کند. بنابراین معاینه ی منظم چشم از سنین میانسالی به بعد بسیار مهم است تا از مشکلات احتمالی پیشگیری شود.
چگونه با بالا رفتن سن مراقب بینایی باشیم؟
با بالا رفتن سن، ممکن است برخی تغییرات بینایی طبیعی باشند، اما بعضی علائم نشانه ی بیماری های جدی چشمی هستند که اگر به موقع تشخیص داده نشوند، می توانند منجر به کاهش دائمی دید شوند. شناخت این علائم به شما کمک می کند که به موقع به چشم پزشک یا اپتومتریست مراجعه کرده و از پیشرفت مشکل جلوگیری کنید. به همین دلیل، حیاتی است که علائم هشداردهنده مشکلات بینایی در سالمندان را بشناسید که در ادامه به برخی از آنها می پردازیم:
تاری ناگهانی دید در یک یا هر دو چشم
تاری دید وقتی به تدریج ایجاد می شود؛ مثلاً در اثر پیرچشمی یا آب مروارید، که معمولاً نگران‌کننده نیست. اما اگر تاری دید به طور ناگهانی و بدون دلیل مشخص در یک یا هر دو چشم رخ دهد، می تواند نشانه‌ی یک مشکل جدی چشمی یا حتی عصبی باشد که نیاز به بررسی فوری دارد. دلایل احتمالی تاری ناگهانی دید عبارتند از:
-
انسداد رگ های شبکیه (مخصوصاً در افراد دیابتی یا با فشار خون بالا)
-
پارگی یا جداشدگی شبکیه
-
سکته ی چشمی یا سکته مغزی که مراکز بینایی را درگیر کرده باشد
-
آب سیاه حاد (گلوکوم زاویه بسته)؛ همراه با درد و قرمزی چشم
-
التهاب شدید داخل چشم؛ مانند یووئیت یا عفونت
-
میگرن چشمی؛ معمولاً همراه با هاله های نوری و گذرا
تاری ناگهانی دید را هیچ گاه دست کم نگیرید. حتی اگر بعد از چند دقیقه یا ساعت به حالت عادی برگشت، باز هم لازم است توسط چشم پزشک بررسی شود، چون ممکن است نشانه ی شروع یک بیماری جدی باشد.
دوبینی یا دید مواج
دوبینی یا همان دید دوتایی حالتی است که در آن فرد یک شیء را به صورت دو تصویر مجزا می بیند؛ این تصاویر ممکن است کنار هم، روی هم یا با فاصله ای افقی یا عمودی دیده شوند. دید مواج نیز به حالتی گفته می شود که خطوط صاف یا اشیاء مستقیم، خمیده، نوسانی یا موج دار به نظر می رسند؛ گویی از پشت آب یا شیشه موج دار به آنها نگاه می کنید. دلایل زیر می تواند باعث دید دوتایی یا مواج شود:
-
اختلال در تنظیم عضلات حرکتی چشم ها
-
آب مروارید؛ باعث شکست نامناسب نور و تصویر های دوگانه می شود
-
خشکی شدید چشم یا اختلال در سطح قرنیه
-
آستیگماتیسم تصحیح نشده؛ نوعی انحنای غیرطبیعی قرنیه
-
دژنراسیون ماکولا در سنین بالا
-
ورم ماکولا یا اختلالات شبکیه که خط های صاف را موج دار نشان می دهد
دید دوتایی یا مواج می تواند نشانه ی یک مشکل ساده مانند نیاز به عینک جدید باشد، یا هشداری جدی از وجود بیماری های مهم چشمی یا عصبی. پس اگر این حالت را تجربه کردید، مخصوصاً اگر ناگهانی یا پایدار باشد، باید حتماً توسط چشم پزشک یا متخصص مغز و اعصاب بررسی شوید.
ایجاد نقاط تار یا لکه های سیاه در میدان دید
درون چشم ما ماده ای ژله‌ای به نام زجاجیه وجود دارد. با افزایش سن، این ماده به تدریج حالت ژله ای خود را از دست داده و شل یا تکه تکه می شود. این تکه ها یا رشته ها درون زجاجیه شناورند و وقتی نور از چشم عبور می کند، سایه‌شان روی شبکیه می افتد و ما آن را به صورت فلوتر یا همان لکه می بینیم. دلایل شایع بروز فلوتر عبارتند از:
-
پیری طبیعی زجاجیه (شایع ترین علت، به ویژه بعد از ۵۰ سالگی)
-
نزدیک‌بینی بالا
-
آسیب یا ضربه به چشم
-
جراحی یا لیزر چشم
-
التهاب داخل چشمی
-
پارگی یا جداشدگی شبکیه (که خطرناک و اورژانسی است)
فلوتر های ناشی از پیری معمولاً بی ضررند و با گذشت زمان کمتر حس می شوند. در موارد شدید یا آزارد هنده، ممکن است درمان هایی مانند ویترکتومی یا لیزر YAG در نظر گرفته شود. اما ابتدا باید مطمئن شد که پارگی یا جداشدگی شبکیه در کار نیست.
کاهش تدریجی دید مرکزی یا محیطی
با افزایش سن، برخی افراد ممکن است متوجه شوند که خواندن، تشخیص چهره ها یا دیدن جزئیات دقیق برایشان سخت تر شده است (کاهش دید مرکزی)، یا اینکه احساس می کنند زاویه دید‌شان محدودتر شده و اشیای اطراف را به خوبی نمی بینند (کاهش دید محیطی یا جانبی). این تغییرات می توانند تدریجی و در ابتدا نامحسوس باشند، اما گاهی نشانه ی بیماری های مهم چشمی هستند.
دلایل کاهش دید مرکزی عبارتند از:
-
تباهی لکه زرد (دژنراسیون ماکولا – AMD): بیماری شایعی در افراد بالای ۶۰ سال که باعث محو شدن مرکز دید می شود.
-
ورم ماکولا یا آسیب به شبکیه مرکزی: در اثر دیابت یا فشار چشم.
-
آب مروارید پیشرفته: باعث کدر شدن عدسی چشم و کاهش دید مرکزی.
دلایل کاهش دید محیطی عبارتند از:
-
گلوکوم (آب‌سیاه): بیماری بی علامت اما خطرناک که اعصاب بینایی را تخریب کرده و باعث کاهش تدریجی دید جانبی می شود.
-
سکته چشمی یا مغزی که روی میدان دید تأثیر گذاشته باشد
-
رتینیت پیگمنتوزا (بیماری ارثی شبکیه): دید شب و محیطی را به مرور زمان کاهش می دهد.
-
جداشدگی یا پارگی شبکیه
کاهش تدریجی دید (چه مرکزی و چه محیطی) هرگز نباید نادیده گرفته شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می تواند از کاهش دائمی بینایی جلوگیری کند. معاینه ی منظم چشم، مخصوصاً بعد از ۴۰ سالگی، کلید حفظ بینایی سالم در سال های آینده است.
