تأثیر اشعه UV بر چشم و راه های محافظت: چشم ها یکی از حساس ترین اعضای بدن هستند که در برابر عوامل محیطی، به ویژه اشعه فرابنفش یا همان UV، آسیب پذیرند. اشعه UV که از نور خورشید منتشر می شود، می تواند تأثیرات مخربی بر سلامت چشم داشته باشد و در درازمدت منجر به بیماری هایی مانند آب مروارید، دژنراسیون ماکولا و التهاب قرنیه شود.
با توجه به این خطرات، محافظت از چشم ها در برابر اشعه فرابنفش ضروری است. استفاده از عینک های آفتابی با فیلتر UV، کلاه های لبه‌دار و کاهش مدت زمان قرارگیری در معرض نور شدید خورشید از جمله روش های مؤثر برای پیشگیری از آسیب های چشمی ناشی از اشعه UV هستند. در ادامه این مطلب دید برتر به بررسی دقیق تر تأثیرات این اشعه بر چشم و بهترین راهکار های محافظتی می پردازیم.
انواع اشعه فرابنفش و میزان خطر هرکدام برای چشم
اشعه فرابنفش که از خورشید ساطع می شود، به سه نوع اصلی تقسیم می شود: UV-A، UV-B و UV-C. هرکدام از این امواج دارای طول موج و میزان انرژی متفاوتی هستند که تأثیرات مختلفی بر سلامت چشم و پوست دارند. در ادامه، به بررسی هر نوع از این اشعه ها و میزان خطر آنها برای چشم می پردازیم:
اشعه UV-A با طول موج 320 تا 400 نانومتر
این نوع از اشعه فرابنفش دارای طول موج بلندتر و انرژی کمتری نسبت به UV-B است. این اشعه می تواند به لایه های عمیق تر چشم مانند عدسی و شبکیه نفوذ کند. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض این اشعه با افزایش خطر آب مروارید و دژنراسیون ماکولا مرتبط است. نور خورشید، سولاریوم، برخی از منابع نور مصنوعی مانند لامپ های هالوژن و LED از منابع این نوع اشعه هستند.
اشعه UV-B با طول موج 280 تا 320 نانومتر
این اشعه انرژی بیشتری نسبت به UV-A دارد و بیشتر توسط لایه اوزون جذب می شود، اما بخشی از آن به سطح زمین می رسد. UV-B می تواند باعث آسیب قرنیه و ملتحمه شود. مواجهه بیش از حد با این اشعه ممکن است منجر به بیماری هایی مانند التهاب قرنیه و ناخنک چشم شود. همچنین، UV-B در ایجاد آب مروارید نقش مهمی دارد.
اشعه UV-C با طول موج 100 تا 280 نانومتر
این اشعه دارای بیشترین میزان انرژی در میان انواع اشعه UV است. خوشبختانه، لایه اوزون تقریباً تمام اشعه UV-C را جذب می کند و از رسیدن آن به سطح زمین جلوگیری می شود. در حالت طبیعی، UV-C تهدیدی برای چشم انسان محسوب نمی شود. اما منابع مصنوعی آن، مانند لامپ های UV صنعتی و برخی دستگاه های استریل کننده، می توانند خطرناک باشند و باعث سوختگی قرنیه و آسیب شدید به چشم شوند. دستگاه های استریل کننده UV، لامپ های جیوه ای، جوشکاری با قوس الکتریکی برخی از منابع این اشعه هستند.
- UV-B بیشترین آسیب را به سطح چشم وارد می کند و عامل اصلی التهاب قرنیه و ناخنک چشم است.
- UV-A به عمق بیشتری از چشم نفوذ کرده و در طولانی مدت خطر بروز بیماری های جدی مانند آب مروارید و دژنراسیون ماکولا را افزایش می دهد.
- UV-C در شرایط طبیعی تهدیدی محسوب نمی شود، اما منابع مصنوعی آن می توانند آسیب های شدیدی به چشم وارد کنند.
تأثیر اشعه UV بر چشم و راه های محافظت
نور خورشید منبعی حیاتی برای زندگی است، اما قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه UV می تواند آسیب های جدی به چشم ها وارد کند. از تأثیرات اشعه UV بر چشم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
التهاب قرنیه
- قرار گرفتن در معرض اشعه UV-B برای مدت طولانی، به ویژه در محیط های برفی، می تواند باعث التهاب سطحی قرنیه شود.
- علائم: درد، قرمزی، اشک‌ریزش، حساسیت به نور و تاری دید.
آب مروارید
- UV-A و UV-B از عوامل اصلی تخریب عدسی چشم هستند و در درازمدت باعث کدر شدن عدسی و کاهش بینایی می شوند.
- آب مروارید یکی از مهم‌ترین دلایل نابینایی قابل پیشگیری در جهان است.
دژنراسیون ماکولا
اشعه UV-A می تواند باعث آسیب به شبکیه شود و در نتیجه، خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا (از دست دادن بینایی مرکزی) را افزایش دهد.
ناخنک چشم
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض UV-B می تواند باعث رشد غیر طبیعی بافت روی قرنیه شود که منجر به ناراحتی و کاهش بینایی می شود.
سرطان پلک و پوست اطراف چشم
اشعه UV همچنین می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست در اطراف چشم را افزایش دهد.
راه های محافظت از چشم در برابر اشعه UV
برای حفظ سلامت چشم ها در برابر این اشعه، رعایت راهکار های زیر ضروری است:
استفاده از عینک آفتابی استاندارد
- عینک هایی را انتخاب کنید که 100% اشعه UV-A و UV-B را مسدود کنند.
- لنز یا عینک های پلاریزه می توانند میزان بازتاب نور از سطوح مانند آب، برف و شیشه را کاهش دهند.
- عینک های فتوکرومیک در محیط های پرنور تیره می شوند و گزینه ای مناسب برای محافظت از چشم ها هستند.
- عینک هایی با قاب بزرگ یا دسته های پهن مانند عینک UV محافظت بیشتری برای اطراف چشم ایجاد می کنند.
استفاده از کلاه های لبه دار
- کلاه هایی با لبه حداقل ۷ سانتی متر می توانند ۵۰٪ از میزان تابش اشعه UV به چشم ها را کاهش دهند.
- بهترین گزینه، استفاده همزمان از عینک آفتابی و کلاه لبه دار است.
اجتناب از قرارگیری در معرض نور خورشید در ساعات اوج تابش
- اشعه UV در ساعات ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر در بیشترین شدت خود قرار دارد.
- در این ساعات، سعی کنید در سایه بمانید یا از محافظ های مناسب استفاده کنید.
استفاده از لنز های تماسی با فیلتر UV
- برخی از لنز های تماسی دارای فیلتر UV هستند و می توانند از ورود بخشی از اشعه UV به چشم جلوگیری کنند.
- با این حال، چون لنز ها تمام سطح چشم را نمی پوشانند، استفاده از عینک آفتابی همچنان ضروری است.
محافظت از چشم ها در شرایط خاص
- در مناطق برفی، ساحلی و کوهستانی، میزان بازتاب نور UV بیشتر است. بنابراین، عینک های مخصوص با محافظ UV توصیه می شود.
- هنگام انجام ورزش های آبی (مانند قایقرانی یا شنا در دریا)، از عینک های مخصوص با محافظ UV استفاده کنید.
- جوشکاری، سولاریوم و برخی لامپ های صنعتی UV می توانند آسیب زا باشند؛ در این شرایط، استفاده از عینک محافظ مخصوص UV الزامی است.
استفاده از کرم ضدآفتاب برای اطراف چشم
- پوست اطراف چشم نازک و حساس است و در معرض آسیب های ناشی از UV قرار دارد.
- استفاده از کرم ضدآفتاب مخصوص دور چشم می تواند از این ناحیه محافظت کند.
محافظت از چشم ها در برابر اشعه UV نه تنها از بیماری های چشمی پیشگیری می کند، بلکه در حفظ کیفیت بینایی در طول عمر مؤثر است. با رعایت نکاتی مانند استفاده از عینک آفتابی استاندارد، کلاه لبه دار، اجتناب از نور مستقیم خورشید و مصرف مواد غذایی مفید، می توان از چشم ها در برابر اثرات مضر اشعه UV محافظت کرد.
