آیا کودکان هم دچار دوربینی می شوند؟ چشم های کودکان دنیای شگفت انگیزی را کشف می کنند، اما گاهی این دنیای رنگارنگ برایشان تار یا مبهم می شود، بدون آنکه خودشان متوجه باشند. یکی از مشکلات شایع بینایی در کودکان، دوربینی است؛ مشکلی که در بسیاری از موارد تا مدت ها پنهان می ماند و تنها از طریق معاینه های دقیق چشم قابل تشخیص است.
برخلاف تصور عموم که دوربینی را مشکلی مربوط به بزرگسالان می دانند، این اختلال می تواند از همان سال های ابتدایی زندگی کودک وجود داشته باشد و در صورت درمان نشدن، روی رشد بینایی، یادگیری و حتی رفتار او تأثیر بگذارد. در این مقاله دید برتر زبان ساده بررسی می کنیم که دوربینی چیست؟ و در کودکان چگونه به وجود می آید؟ و چه باید کرد تا به موقع شناسایی و درمان شود.
دوربینی چیست و چگونه اتفاق می افتد؟
دوربینی یا هیپروپی یکی از عیوب انکساری رایج چشم است که در آن، تصویر اجسام به جای اینکه روی شبکیه تشکیل شود، پشت شبکیه شکل می‌گیرد. نتیجه‌ی این وضعیت این است که دید اجسام نزدیک تارتر از دید دور می شود؛ هرچند در موارد خفیف ممکن است کودک متوجه هیچ مشکلی نباشد. دوربینی زمانی اتفاق می افتد که یکی از این شرایط وجود داشته باشد:
-
طول کره چشم کوتاه تر از حالت طبیعی است
-
قدرت شکست نور توسط قرنیه یا عدسی کمتر از حد لازم است
در حالت طبیعی، نور پس از عبور از قرنیه و عدسی چشم باید دقیقاً روی شبکیه یعنی پشت چشم متمرکز شود تا تصویر واضح ایجاد شود. اما در افراد دوربین، به دلیل ساختار خاص چشم، نور کمی عقب تر از شبکیه متمرکز می شود و تصویر تار می گردد.
آیا کودکان هم دچار دوربینی می شوند؟
بله، کودکان هم می‌توانند دچار دوربینی شوند، و در واقع در بسیاری از موارد این مشکل از دوران نوزادی وجود دارد. در سال های ابتدایی زندگی، اندازه کره ی چشم معمولاً کمی کوچک تر از حالت نرمال است. به همین دلیل، بسیاری از کودکان به طور طبیعی درجاتی از دوربینی خفیف دارند که با رشد چشم و افزایش طول آن، این مشکل به تدریج کاهش پیدا می کند یا حتی کاملاً برطرف می شود.
اما گاهی شدت دوربینی بیشتر از حالت نرمال است یا با رشد کودک اصلاح نمی شود. در این شرایط، اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود، ممکن است باعث:
-
خستگی چشم هنگام مطالعه یا کار های دقیق
-
لوچی چشم در کودکان خردسال
-
تاری دید در فواصل نزدیک
-
افت عملکرد تحصیلی یا بی حوصلگی در کلاس درس شود
آیا دوربینی در کودکان طبیعی است یا نیاز به درمان دارد؟
بله، مقداری دوربینی خفیف در کودکان کاملاً طبیعی و شایع است. در واقع، چشم نوزادان و کودکان خردسال معمولاً کمی کوچکتر از اندازه نهایی خود است، و این موضوع باعث می شود که تصویر اجسام کمی پشت شبکیه تشکیل شود؛ یعنی دقیقاً همان حالتی که در دوربینی دیده می شود.
در اغلب موارد، این نوع دوربینی خفیف با رشد کودک و بزرگ شدن چشم به صورت خود به خود اصلاح می شود و نیازی به درمان ندارد. به این حالت «دوربینی فیزیولوژیک» می گویند.
چه زمانی دوربینی نیاز به درمان دارد؟
اگر درجه دوربینی از حد نرمال بالاتر باشد یا کودک نتواند آن را با تطابق طبیعی چشم جبران کند، ممکن است علائم زیر بروز کند:
-
خستگی چشم یا سردرد هنگام مطالعه
-
کاهش تمرکز یا بی حوصلگی در کلاس
-
چشم درد یا مالیدن مکرر چشم ها
-
انحراف چشم به ویژه هنگام تمرکز روی اشیاء نزدیک
در چنین شرایطی، دوربینی دیگر یک وضعیت طبیعی نیست و نیاز به مداخله درمانی دارد؛ معمولاً با استفاده از عینک طبی مناسب و گاهی تمرین های بینایی درمانی.
والدین چه اقداماتی باید انجام دهند؟
شناسایی و مدیریت به موقع دوربینی در کودکان نقش مهمی در حفظ سلامت بینایی و پیشرفت تحصیلی آنها دارد. والدین می توانند با رعایت نکات زیر، از بروز مشکلات جدی پیشگیری کنند:
معاینه منظم بینایی
حتی اگر کودک هیچ شکایتی ندارد، توصیه می شود که از سن ۳ سالگی به بعد هر سال یک بار توسط اپتومتریست یا چشم پزشک معاینه شود. معاینه زودهنگام می تواند مشکلات پنهان را آشکار کند.
به علائم غیر مستقیم توجه کنید
سردرد، خستگی زودهنگام حین مطالعه، مالیدن چشم ها، بی حوصلگی در کلاس یا حتی انحراف چشم، می توانند نشانه هایی از دوربینی باشند.
در صورت نیاز از عینک طبی استفاده کنید
اگر پزشک یا اپتومتریست توصیه به استفاده از عینک کند، والدین باید کودک را به استفاده منظم تشویق کنند. عینک نه تنها دید کودک را بهبود می دهد بلکه از مشکلاتی مانند تنبلی چشم یا لوچی نیز جلوگیری می کند و همچنین اگر خودتان از عینک استفاده می کنید، با رفتار مثبت و طبیعی نسبت به عینک زدن، کودک را به پذیرش آن ترغیب کنید.
رفتار کودک را در محیط یادگیری زیر نظر بگیرید
کودکانی که به دلیل دوربینی نمی توانند روی مطالب نزدیک تمرکز کنند، ممکن است دچار افت تحصیلی یا بیزاری از مطالعه شوند. توجه به این رفتار ها می تواند به تشخیص زودهنگام کمک کند.
به یاد داشته باشید: تشخیص تفاوت بین دوربینی طبیعی و دوربینی مشکل ساز تنها با معاینه دقیق توسط اپتومتریست یا چشم پزشک ممکن است. حتی اگر کودک شکایتی نداشته باشد، معاینه دوره ای (حداقل سالانه) می تواند از مشکلات بینایی جدی در آینده جلوگیری کند.