فرق استرابیسم با تنبلی چشم: چشم ها یکی از مهم ترین اعضای حسی بدن هستند که هماهنگی دقیق آن‌ها برای داشتن بینایی واضح و درست ضروری است. برخی از مشکلات چشمی می توانند این هماهنگی را مختل کرده و باعث کاهش کیفیت بینایی شوند. آگاهی از این اختلالات و اهمیت تشخیص و درمان به موقع آن‌ها می تواند نقش مهمی در حفظ سلامت بینایی داشته باشد.
استرابیسم و تنبلی چشم از جمله اختلالات شایعی هستند که می توانند بر بینایی تأثیر بگذارند و در صورت عدم درمان به موقع، مشکلات جدی تری به همراه داشته باشند. در این مقاله ی دید برتر به بررسی فرق بین این دو می پردازیم که بسیاری از افراد، به ویژه در سنین کودکی، با آن مواجه می شوند.
استرابیسم چیست؟ (تعریف و علل)
استرابیسم یا انحراف چشم یک اختلال بینایی است که در آن چشم ها به طور هم زمان در یک جهت هماهنگ حرکت نمی کنند. در این حالت، ممکن است یک چشم مستقیم به جلو نگاه کند، در حالی که چشم دیگر به داخل، خارج، بالا یا پایین منحرف شود. این مشکل می تواند دائمی یا موقتی باشد و در برخی موارد فقط در شرایط خاصی مانند خستگی یا استرس ظاهر شود.
علل استرابیسم
استرابیسم می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:
- ضعف یا ناهماهنگی عضلات چشم – عضلات کنترل کننده حرکت چشم ممکن است دچار ضعف یا عملکرد نادرست باشند.
- اختلالات مغزی یا عصبی – برخی بیماری های عصبی مانند فلج عصب های چشمی می توانند باعث ایجاد انحراف چشم شوند.
- مشکلات بینایی (عیوب انکساری) – دوربینی یا سایر عیوب انکساری درمان نشده می توانند استرابیسم را تحریک کنند.
- عوامل ژنتیکی – سابقه خانوادگی استرابیسم می تواند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهد.
- بیماری های چشمی – برخی مشکلات چشمی مانند آب مروارید مادرزادی می توانند منجر به استرابیسم شوند.
- ضربه به سر یا چشم – آسیب های وارده به ناحیه سر یا چشم ممکن است باعث اختلال در هماهنگی بین عضلات چشم شوند.
استرابیسم در صورت عدم درمان می تواند منجر به مشکلاتی مانند کاهش بینایی، دوبینی، یا تنبلی چشم شود، بنابراین تشخیص زودهنگام و درمان مناسب اهمیت زیادی دارد.
تنبلی چشم چیست؟ (تعریف و علل)
تنبلی چشم یا آمبلیوپیا یک اختلال بینایی است که در آن یکی از چشم ها به‌درستی تکامل نمی یابد و دید ضعیف تری نسبت به چشم دیگر دارد. این مشکل معمولاً در دوران کودکی شکل می گیرد و در صورتی که به موقع درمان نشود، می تواند باعث کاهش دائمی بینایی در چشم آسیب دیده شود. تنبلی چشم زمانی رخ می دهد که مغز به جای استفاده از هر دو چشم، بیشتر روی چشم قوی تر تمرکز کرده و چشم ضعیف تر را نادیده می گیرد.
علل تنبلی چشم
تنبلی چشم می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:
- استرابیسم – رایج ترین علت تنبلی چشم، استرابیسم است که در آن مغز برای جلوگیری از دوبینی، تصویر چشم منحرف را نادیده می گیرد و باعث کاهش بینایی در آن چشم می شود.
- عیوب انکساری درمان نشده – مشکلاتی مانند دوربینی، نزدیک‌بینی یا آستیگماتیسم در یک چشم، می توانند باعث شوند مغز ترجیح دهد از چشم قوی تر استفاده کند.
- انسداد مسیر بینایی – عواملی مانند آب مروارید مادرزادی، افتادگی پلک یا هر نوع مانعی که از رسیدن تصویر واضح به شبکیه جلوگیری کند، می توانند باعث تنبلی چشم شوند.
- تفاوت شدید در بینایی دو چشم یا همان آنیزومتروپیا – اگر میزان عیب انکساری در یک چشم بسیار بیشتر از چشم دیگر باشد، مغز ممکن است تصویر چشم ضعیف تر را حذف کند.
تنبلی چشم معمولاً بدون درمان باقی می ماند مگر اینکه به طور فعال اصلاح شود. روش های درمان شامل بستن چشم قوی تر، درمان تنبلی چشم با عینک، تمرینات بینایی و در برخی موارد جراحی است. تشخیص زودهنگام در کودکی، کلید موفقیت درمان این مشکل است.
فرق استرابیسم با تنبلی چشم در چیست؟
استرابیسم یا همان انحراف چشم و تنبلی چشم دو اختلال چشمی هستند که گاهی با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند، اما تفاوت های مهمی دارند:
علت اصلی
- استرابیسم: مشکل در عضلات چشم یا سیستم عصبی که هماهنگی بین دو چشم را مختل می کند.
- تنبلی چشم: به دلیل عدم دریافت تصویر واضح از یک چشم، مغز آن را نادیده می گیرد و بینایی آن کاهش می یابد.
تأثیر بر بینایی
- استرابیسم: ممکن است باعث دوبینی، کاهش درک عمق و در برخی موارد تنبلی چشم شود.
- تنبلی چشم: باعث کاهش بینایی در یک چشم بدون وجود مشکل ساختاری آشکار در خود چشم می شود.
امکان بروز هم زمان
- استرابیسم می تواند منجر به تنبلی چشم شود، زیرا مغز برای جلوگیری از دوبینی، تصویر چشم منحرف را نادیده می گیرد.
- اما تنبلی چشم همیشه ناشی از استرابیسم نیست و ممکن است به دلیل عیوب انکساری درمان نشده یا انسداد مسیر بینایی ایجاد شود.
روش درمان
- استرابیسم: بسته به شدت آن، می توان از عینک، تمرینات چشمی، تزریق بوتاکس در عضلات چشم یا جراحی استفاده کرد.
- تنبلی چشم: همانطور که اشاره کردیم معمولاً با بستن چشم قوی تر، استفاده از عینک، تمرینات بینایی و در برخی موارد جراحی درمان می شود.
باید در نظر گرفت که شناخت این تفاوت ها برای انتخاب روش درمان مناسب اهمیت زیادی دارد.
چگونه از این مشکلات پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از استرابیسم و تنبلی چشم با رعایت نکات زیر امکان پذیر است:
اصلاح عیوب انکساری
مشکلات بینایی مانند دوربینی، نزدیک‌بینی یا آستیگماتیسم می توانند باعث ایجاد تنبلی چشم شوند. از این رو، استفاده از عینک مناسب برای اصلاح این مشکلات در سنین اولیه می تواند از بروز تنبلی چشم جلوگیری کند.
معاینات منظم چشمی
انجام معاینات منظم چشمی از سنین پایین، به ویژه در 6 ماهگی، 3 سالگی و قبل از ورود به مدرسه، برای شناسایی مشکلات چشمی و جلوگیری از بروز مشکلات جدی تر بسیار مهم است. این معاینات می توانند به تشخیص زودهنگام مشکلاتی مانند استرابیسم یا عیوب انکساری کمک کنند.
درمان سریع استرابیسم
اگر چشم ها به طور همزمان به جهات مختلف نگاه می کنند (استرابیسم)، باید در اسرع وقت درمان شود. استفاده از عینک، تمرینات چشمی، بستن چشم سالم یا در موارد شدید تر، جراحی عضلات چشم می تواند مانع از بروز تنبلی چشم شود.
رفع موانع بینایی
مشکلاتی مانند افتادگی پلک، آب مروارید مادرزادی یا هر نوع انسداد در مسیر بینایی باید سریعاً شناسایی و درمان شوند تا از کاهش بینایی و تنبلی چشم جلوگیری شود.
تقویت عادات بینایی سالم
برای پیشگیری از مشکلات بینایی، باید از استفاده بیش از حد از صفحه نمایش ها پرهیز کرد و به کودکان یاد داد که هر 20 دقیقه، 20 ثانیه به فاصله 20 فوتی یا همان 6 متری نگاه کنند. این کار به حفظ تمرکز چشم ها کمک می کند. همچنین انجام تمرینات چشمی که در بلاگ 5 تمرین چشمی بیان کرده ایم، مانند پرتاب و گرفتن توپ یا نقاشی می تواند کمک کننده باشد.
توجه به سابقه خانوادگی
اگر در خانواده سابقه ای از استرابیسم یا تنبلی چشم وجود داشته باشد، نیاز است که افراد به ویژه کودکان، معاینات دقیق تری انجام دهند تا از بروز مشکلات مشابه جلوگیری شود.
با پیگیری این نکات و مراجعه منظم به متخصص چشم، می‌توان از بروز مشکلات جدی بینایی پیشگیری کرد.
