تفاوت بین دژنراسیون ماکولا خشک و مرطوب: دژنراسیون ماکولا یکی از دلایل اصلی کاهش دید در سنین بالا محسوب می شود که در دو نوع اصلی خشک و مرطوب بروز می کند. آگاهی از تفاوت بین دژنراسیون ماکولا خشک و مرطوب برای تشخیص به موقع و انتخاب راهکار مناسب درمانی بسیار مهم است.
بسیاری از بیماران و حتی اطرافیان آنها نمی دانند که نوع مرطوب این بیماری، با وجود شیوع کمتر، سرعت پیشرفت بسیار بالاتری دارد و در صورت عدم درمان می تواند به سرعت منجر به نابینایی شود. در حالی که نوع خشک، آهسته تر پیشرفت می کند اما همچنان نیازمند مراقبت مداوم و پیگیری تخصصی است.
در این مقاله دیدبرتر، با نگاهی دقیق و علمی، به بررسی تفاوت بین دژنراسیون ماکولا خشک و مرطوب می پردازیم تا بتوانید با درک بهتر این دو نوع، اقدامات پیشگیرانه یا درمانی مناسب تری را در زمان مناسب انجام دهید.
دژنراسیون ماکولا چیست و چه علائمی دارد؟
دژنراسیون ماکولا یا به‌اختصار AMD، یکی از شایع ترین بیماری های چشمی در افراد بالای ۵۰ سال است که به‌تدریج باعث تخریب ناحیه ماکولا می شود. ماکولا مسئول دید دقیق و مرکزی چشم است؛ یعنی همان بخشی از بینایی که هنگام خواندن، رانندگی یا تشخیص چهره ها از آن استفاده می کنیم. با آسیب دیدن این ناحیه، توانایی فرد در انجام فعالیت های روزمره به ویژه کارهایی که به دید واضح نیاز دارند، کاهش می یابد.
دژنراسیون ماکولا به مرور زمان پیشرفت می کند و در دو نوع اصلی خشک و مرطوب بروز می کند که هرکدام علائم، سیر پیشرفت و روش درمان متفاوتی دارند. شناخت تفاوت بین دژنراسیون ماکولا خشک و مرطوب به ما کمک می کند نوع بیماری را بهتر بشناسیم و درمان مناسب تری را انتخاب کنیم.
علائم اولیه دژنراسیون ماکولا ممکن است خفیف باشد و فرد در ابتدا متوجه تغییر واضحی در بینایی نشود. اما با گذشت زمان، علائم زیر بیشتر دیده می شوند:
- تاری دید به ویژه در مرکز میدان بینایی
- دشواری در خواندن یا تشخیص چهره ها
- نیاز به نور بیشتر برای مطالعه یا کارهای دقیق
- کج و موج دار دیدن خطوط صاف (مانند لبه ی دیوار یا خطوط دفتر)
- کاهش شفافیت رنگ ها
- وجود لکه ی تار یا سیاه در مرکز دید
اگر این علائم به موقع شناسایی نشوند و درمان مناسب آغاز نگردد، پیشرفت بیمار ی می تواند منجر به کاهش دائمی بینایی مرکزی شود. در ادامه با تفاوت بین دژنراسیون ماکولا خشک و مرطوب آشنا می شویم تا درک بهتری از انواع این بیماری داشته باشیم.
تفاوت بین دژنراسیون ماکولا خشک و مرطوب از نظر علت و مکانیسم
تفاوت بین دژنراسیون ماکولا خشک و مرطوب فقط در علائم و درمان خلاصه نمی شود، بلکه ریشه ی این دو نوع در علت ها و مکانیسم های آسیب رسانی به ماکولا نیز تفاوت های اساسی دارد. درک این تفاوت ها برای شناخت بهتر بیماری و انتخاب روش های پیشگیری یا مداخله ی درمانی بسیار اهمیت دارد.
دژنراسیون ماکولا مرطوب
در نوع مرطوب (Wet AMD) که شیوع کمتری دارد اما بسیار سریع تر پیشرفت می کند، مکانیسم اصلی بیماری رشد غیرطبیعی رگ های خونی جدید در زیر ماکولا است. این رگ های جدید شکننده هستند و به راحتی نشت می کنند یا خونریزی می کنند. همین نشت مایعات یا خون باعث ایجاد تورم، آسیب شدید به بافت شبکیه و در نهایت از دست رفتن سریع دید می شود.
عامل اصلی تحریک رشد این رگ ها، ماده ای به نام VEGF (عامل رشد عروقی اندوتلیال) است که در بدن افزایش می یابد و موجب رشد این رگ های نابجا می شود. به همین دلیل، درمان اصلی نوع مرطوب معمولاً شامل تزریق دارو های ضد VEGF است.
دژنراسیون ماکولا خشک
نوع خشک (Dry AMD) شایع ترین فرم بیماری است و حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد را شامل می شود. در این نوع، مکانیسم اصلی، تخریب تدریجی سلول های حساس به نور در ماکولا است که در اثر تجمع مواد زائد چربی مانند به نام دروزن (drusen) در زیر شبکیه رخ می دهد.
با گذشت زمان، این تجمع باعث اختلال در تغذیه سلول های شبکیه شده و به تدریج موجب مرگ سلولی و نازک شدن بافت ماکولا می شود. روند تخریب آهسته است، اما در نهایت ممکن است باعث کاهش قابل توجه دید مرکزی گردد.
تفاوت بین دژنراسیون ماکولا خشک و مرطوب از نظر درمان
شناخت تفاوت بین دژنراسیون ماکولا خشک و مرطوب از نظر درمان به بیماران و مراقبین آنها کمک می کند تا با رویکردی آگاهانه تر به پیگیری بیماری و پیشگیری از پیشرفت آن بپردازند. درمان این دو نوع از AMD بر اساس مکانیسم بیماری، شدت آسیب و سرعت پیشرفت دید متفاوت است و در ادامه به آن می پردازیم.
درمان دژنراسیون ماکولا مرطوب
برخلاف نوع خشک، دژنراسیون ماکولا مرطوب قابل درمان تر است، اما به مداخلات جدی و زودهنگام نیاز دارد، زیرا این نوع بیماری می تواند به‌سرعت به کاهش شدید دید منجر شود.
-
تزریق داخل چشمی دارو های ضد-VEGF: مهم‌ترین و مؤثرترین درمان نوع مرطوب است. داروهایی مانند رانیبیزوماب (Lucentis)، آفیبرسپت (Eylea) و بواسیزوماب (Avastin) برای جلوگیری از رشد رگ های خونی غیرطبیعی و کاهش نشت استفاده می شوند. این تزریق ها معمولاً به صورت ماهانه یا دوره ای تکرار می شوند.
-
لیزر درمانی (در موارد خاص): لیزر گرمایی برای تخریب رگ های خونی غیرعادی استفاده می شود، اما کاربرد آن محدود و در شرایط خاص است.
-
پایش دقیق و تصویربرداری با OCT: برای بررسی میزان پاسخ به درمان و تصمیم گیری درباره دفعات تزریق.
درمان دژنراسیون ماکولا خشک
تا امروز، درمان قطعی برای نوع خشک وجود ندارد، اما اقدامات متعددی برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری و حفظ بینایی انجام می شود:
-
استفاده از مکمل های تغذیه ای (فرمول AREDS2): این مکمل ها شامل ویتامین C، ویتامین E، روی، لوتئین و زآگزانتین هستند که طبق مطالعات می توانند سرعت پیشرفت نوع خشک را در مراحل متوسط کاهش دهند.
-
تغذیه سالم و سبک زندگی مناسب: رژیم غذایی سرشار از سبزیجات، میوه ها، اسید های چرب امگا-۳ (مانند ماهی) و پرهیز از سیگار تأثیر زیادی در کنترل روند بیماری دارد.
-
پایش منظم با OCT و Amsler Grid: کنترل مداوم برای تشخیص زودهنگام تبدیل نوع خشک به مرطوب اهمیت زیادی دارد.
در کل، تفاوت بین دژنراسیون ماکولا خشک و مرطوب از نظر درمان در شدت و روش مداخله مشخص است. نوع خشک بیشتر بر پیشگیری و مدیریت بلندمدت تمرکز دارد، در حالی که نوع مرطوب نیازمند درمان فوری و مداوم با دارو های ضد رشد عروقی است. آگاهی از این تفاوت ها کمک می کند تا افراد در صورت مواجهه با این بیماری، اقدامات سریع و مؤثری انجام دهند و بینایی خود را تا حد زیادی حفظ کنند. اگر در این مورد سوالی داشتید می توانید از طریق پیج اینستاگرام دیدبرتر با ما در ارتباط باشید.