ارتباط دیابت با بیماری های چشمی: دیابت، تنها یک بیماری قند خون نیست؛ این بیماری می تواند تأثیرات عمیق و گاه جبران ناپذیری بر سایر اندام های بدن، به ویژه چشم ها داشته باشد. افزایش طولانی مدت قند خون می تواند به رگ های خونی ظریف شبکیه آسیب بزند و زمینه ساز بیماری های چشمی خطرناکی مانند رتینوپاتی دیابتی، آب مروارید زودرس و گلوکوم شود.
بسیاری از این عوارض در مراحل اولیه بدون علامت هستند و فرد ممکن است زمانی متوجه مشکل شود که آسیب جدی به بینایی وارد شده باشد. شناخت ارتباط میان دیابت و سلامت چشم، می تواند گام مهمی در پیشگیری از نابینایی باشد که ما در این مقاله دید برتر به آن به طور کامل می پردازیم.
شناخت ارتباط دیابت با بیماری های چشمی چه اهمیتی دارد؟
شناخت ارتباط میان دیابت و بیماری های چشمی از این جهت اهمیت زیادی دارد که بسیاری از آسیب های چشمی ناشی از دیابت، در مراحل اولیه بدون علامت هستند. این یعنی ممکن است بیمار هیچ دردی احساس نکند و دید او ظاهراً مشکلی نداشته باشد، اما در پشت پرده، آسیب های جدی به شبکیه یا سایر بخش های چشم وارد شود.
با آگاهی از این ارتباط، افراد دیابتی می توانند با معاینات منظم چشم، کنترل بهتر قند خون و رعایت نکات پیشگیرانه، از بروز مشکلات شدیدتر مانند کاهش دید یا حتی نابینایی جلوگیری کنند. در واقع، تشخیص زودهنگام بیماری های چشمی مرتبط با دیابت، کلید حفظ سلامت بینایی و کیفیت زندگی بیماران است.
رتینوپاتی دیابتی چیست و چگونه شکل می گیرد؟
رتینوپاتی دیابتی یکی از شایع ترین و جدی ترین عوارض دیابت است که شبکیه ی چشم را درگیر می کند. شبکیه لایه ی نازکی از سلول های حساس به نور است که در پشت چشم قرار دارد و نقش حیاتی در بینایی ایفا می کند. زمانی که سطح قند خون برای مدت طولانی بالا بماند، رگ های خونی کوچک شبکیه آسیب می بینند. این آسیب ها به مرور زمان باعث نشت خون یا مایعات، بسته شدن رگ ها یا رشد رگ های خونی غیرطبیعی می شود. این تغییرات می توانند دید فرد را مختل کنند یا حتی منجر به نابینایی شوند.
رتینوپاتی دیابتی در ابتدا بدون علامت است. به همین دلیل افراد دیابتی باید به طور منظم، حتی بدون وجود علائم خاص، معاینه ی کامل چشم انجام دهند. تشخیص زودهنگام می تواند از پیشرفت بیماری و از دست رفتن بینایی جلوگیری کند.
دیابت و خطر بروز آب مروارید زودرس
آب مروارید زمانی ایجاد می شود که عدسی چشم شفافیت طبیعی خود را از دست می دهد و کدر می شود. این کدورت باعث می شود نور به درستی به شبکیه نرسد و دید فرد تار، مه آلود یا کمرنگ شود. در حالت طبیعی، آب مروارید معمولاً با افزایش سن ایجاد می شود؛ اما در افراد مبتلا به دیابت، این روند بسیار زودتر و سریعتر اتفاق می افتد.
وقتی قند خون بالا باشد، قند اضافی وارد عدسی چشم می شود و در آنجا به یک ماده ی دیگر به نام سوربیتول تبدیل می شود. تجمع سوربیتول باعث جذب آب به داخل عدسی می شود، در نتیجه عدسی متورم شده و ساختار منظمش به هم می ریزد. این تغییرات تدریجی باعث کدر شدن عدسی و تشکیل آب مروارید می شود.
گلوکوم دیابتی: فشار پنهانی که به چشم آسیب می زند
گلوکوم گروهی از بیماری های چشمی است که در آن فشار داخل چشم افزایش می یابد و در صورت عدم درمان می تواند به عصب بینایی آسیب برساند. افراد مبتلا به دیابت در مقایسه با افراد سالم، بیشتر در معرض ابتلا به گلوکوم هستند و معمولاً این نوع گلوکوم با پیشرفت کند و بی‌علامت آغاز می شود. به همین دلیل به آن “فشار پنهانی” می گویند، زیرا تا زمانی که آسیب جدی ایجاد نشود، ممکن است فرد متوجه نشود.
دیابت می تواند باعث تغییر در جریان خون رگ های کوچک چشم و آسیب به ساختار هایی شود که مسئول تنظیم فشار داخل چشم هستند. همچنین رشد رگ های خونی غیرطبیعی در شبکیه می تواند مسیر خروج مایع داخلی چشم را مسدود کند و باعث افزایش فشار شود.
اگر گلوکوم به موقع تشخیص داده نشود و تحت درمان قرار نگیرد، می تواند به نابینایی غیرقابل برگشت منجر شود. به همین دلیل معاینات منظم چشم، به ویژه برای افراد دیابتی، اهمیت حیاتی دارد.
علائم هشداردهنده بیماری های چشمی در افراد دیابتی
بسیاری از مشکلات چشمی ناشی از دیابت در مراحل اولیه بدون علامت هستند، اما با پیشرفت بیماری ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
مشاهده لکه های سیاه یا تار عنکبوتی در میدان دید
این لکه ها می توانند نشانه ی خونریزی خفیف در شبکیه یا شروع مشکلاتی مثل رتینوپاتی دیابتی باشند. اگر تعداد این لکه ها زیاد شود، باید سریعاً به چشم پزشک یا اپتومتریست مراجعه کرد.
مشکل در دید شب
افراد دیابتی ممکن است در رانندگی شب یا در مکان های کم نور دچار مشکل شوند. این موضوع معمولاً ناشی از آسیب به سلول های حساس به نور در شبکیه است.
تاری دید یا افت کیفیت بینایی
گاهی افراد دیابتی متوجه می شوند که دیگر نمی توانند نوشته ها یا چهره ها را مثل گذشته واضح ببینند. تاری دید ممکن است در اثر تورم شبکیه یا ابتلا به آب مروارید دیابتی ایجاد شود.
حساسیت غیرعادی به نور
در برخی افراد، نور معمولی یا نور چراغ های روشن باعث درد یا آزار چشم می شود. این حساسیت می تواند نشانه ی التهاب یا آسیب به عدسی چشم باشد.
نوسان در بینایی
افراد دیابتی ممکن است بعضی روزها دید خوب و بعضی روزها دید بدی داشته باشند. این نوسان ها معمولاً به دلیل تغییرات موقت در میزان قند خون و تأثیر آن بر روی عدسی چشم اتفاق می افتد.
از دست دادن دید محیطی یا جانبی
فرد ممکن است فقط مستقیماً جلو را ببیند و چیز هایی که در اطرافش قرار دارند را به سختی تشخیص دهد. این علامت معمولاً به گلوکوم مربوط می شود که در صورت عدم درمان می تواند باعث نابینایی شود.
درد یا فشار داخل چشم
هرگونه احساس درد یا فشار در داخل چشم ها به ویژه در بیماران دیابتی هشداردهنده است و می تواند نشانه ای از گلوکوم یا افزایش فشار داخلی چشم باشد.
در صورت مشاهده هر کدام از این علائم، فرد دیابتی باید بلافاصله به چشم پزشک یا اپتومتریست مراجعه کند. تشخیص زودهنگام، می تواند جلوی پیشرفت بیماری و آسیب جدی به بینایی را بگیرد.
