علت بیماری زردی چشم: سفیدی چشم ها در حالت طبیعی باید شفاف و روشن باشد، اما وقتی به رنگ زرد تغییر می کند معمولاً نشانه ای از وجود یک مشکل در بدن یا چشم است. علت بیماری زردی چشم می تواند بسیار متنوع باشد؛ از مشکلات ساده مانند خشکی چشم یا خستگی گرفته تا بیماری های جدی تر مثل اختلالات کبدی، صفراوی و خونی.
آگاهی از علت دقیق زردی چشم اهمیت زیادی دارد، زیرا گاهی این تغییر رنگ اولین علامت هشداردهنده یک بیماری پنهان در بدن است. به همین دلیل شناخت به موقع علت بیماری زردی چشم می تواند از پیشرفت بیماری های جدی جلوگیری کند و روند درمان را آسان تر سازد. در این مقاله دیدبرتر، به علت بیماری زردی چشم، منشا بیماری و علائم هشداردهنده ی زردی چشم آن به طور کامل می پردازیم.
زردی چشم چیست؟
زردی چشم حالتی است که در آن سفیدی چشم ها (اسکلرا) به رنگ زرد تغییر می کند. این تغییر رنگ معمولاً به دلیل افزایش ماده ای به نام بیلی روبین در خون رخ می دهد؛ ماده ای که در هنگام تجزیه گلبول های قرمز ساخته می شود و باید توسط کبد و صفرا دفع گردد. وقتی عملکرد کبد یا مجاری صفراوی دچار مشکل شود، بیلی روبین در خون تجمع می یابد و اولین نشانه آن می تواند تغییر رنگ چشم ها باشد.
به بیان ساده، زردی چشم یک علامت هشداردهنده است نه یک بیماری مستقل؛ یعنی معمولاً پشت آن یک علت مهم تر مثل مشکلات کبدی، صفراوی، خونی یا حتی برخی بیماری های چشمی نهفته است. بنابراین، شناخت علت بیماری زردی چشم برای درمان و پیشگیری از عوارض بعدی اهمیت زیادی دارد.
علت بیماری زردی چشم
زردی چشم یک بیماری مستقل نیست، بلکه نشانه ای از وجود مشکل در بدن به شمار می آید. علت بیماری زردی چشم در بیشتر موارد به تجمع بیلی روبین در خون بر می گردد. بیلی روبین ماده ای زردرنگ است که در فرآیند طبیعی تجزیه گلبول های قرمز ساخته می شود و باید توسط کبد و صفرا دفع گردد. وقتی این مسیر دچار اختلال شود، بیلی روبین در خون بالا می رود و ابتدا خود را در سفیدی چشم ها نشان می دهد.
مشکلات صفراوی
گاهی مشکل از کبد نیست، بلکه از مسیر دفع صفرا ایجاد می شود. سنگ کیسه صفرا و التهاب یا انسداد مجاری صفراوی دئ بیماری هستند که می توانند باعث شوند صفرا نتواند به روده برسد و بیلی روبین در خون تجمع پیدا کند، که نتیجه اش زردی چشم است.
بیماری های خونی
در برخی موارد، بیلی روبین بیش از حد تولید می شود. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می دهد که گلبول های قرمز زودتر از موعد طبیعی تخریب شوند. کمخونی همولیتیک و بیماری های ژنتیکی مانند سندروم گیلبرت هم از علت های نسبتاً شایع بیماری زردی چشم هستند.
علت های کمتر شایع
برخی عوامل کمتر رایج هم در تغییر رنگ سفیدی چشم نقش دارند، از جمله:
- عفونت های ویروسی غیرکبدی (مثل منونوکلئوز عفونی)
- بیماری های چشمی مثل پینگوِکولا یا ملتحمه مزمن
- بارداری (کلستاز بارداری)
نقش سبک زندگی
رژیم غذایی ناسالم، مصرف زیاد فست فود، چربی های مضر، کمبود ویتامین ها و بی خوابی طولانی مدت می تواند زمینه ساز اختلالات کبدی و در نهایت زردی چشم شود.
داروها، سموم و الکل
مصرف داروهای خاص (مثل برخی آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد سل یا شیمی درمانی)، مصرف الکل و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی می تواند باعث آسیب به کبد و در نتیجه زردی چشم شود.
چه زمانی باید به اپتومتریست مراجعه کنیم؟
زردی چشم ممکن است اولین نشانه ی یک مشکل جدی در بدن باشد، اما همه ی تغییرات رنگ چشم نیاز به نگرانی فوری ندارند. با این حال، مراجعه به اپتومتریست در شرایط زیر اهمیت ویژه ای دارد:
تغییر رنگ چشم ناگهانی
اگر سفیدی چشم ها به طور سریع و واضح به رنگ زرد در آمد، حتی بدون درد یا علائم دیگر، بهتر است برای بررسی علت بیماری زردی چشم به اپتومتریست مراجعه کنید.
علائم همراه با زردی
در صورتی که زردی چشم با هر یک از علائم زیر همراه شد، مراجعه فوری توصیه می شود:
- تیرگی یا تغییر رنگ ادرار و مدفوع
- خارش شدید پوست
- خستگی شدید، ضعف یا کاهش وزن غیرمنتظره
- درد در ناحیه شکم یا پهلو
وجود بیماری زمینه ای
افرادی که سابقه بیماری های کبدی، خونی یا مصرف داروهای خاص دارند باید حتی با زردی خفیف چشم به اپتومتریست یا پزشک مراجعه کنند تا علت دقیق بررسی شود.
پیگیری مداوم
گاهی زردی چشم تدریجی است و ممکن است با تغییر سبک زندگی یا دارو برطرف نشود. در این شرایط، مراجعه منظم به اپتومتریست برای تشخیص علت بیماری زردی چشم و جلوگیری از پیشرفت بیماری ضروری است.
چگونه از زردی چشم پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از زردی چشم عمدتاً به حفظ سلامت کبد و سیستم گوارشی بر می گردد، زیرا اختلال در عملکرد کبد و مجاری صفراوی مهمترین علت بیماری زردی چشم است. رعایت نکات زیر می تواند به کاهش ریسک بروز زردی کمک کند:
رژیم غذایی سالم
- مصرف میوه ها و سبزیجات تازه، به ویژه سبزیجات برگ سبز و مرکبات
- کاهش مصرف چربی های اشباع و فست فودها
- پرهیز از مصرف زیاد نمک و غذاهای فرآوری شده
مصرف آب کافی
آب کافی به عملکرد بهتر کبد و کلیه ها کمک می کند و دفع مواد زاید، از جمله بیلی روبین، را تسهیل می کند.
کنترل مصرف الکل و داروها
- محدود کردن یا پرهیز از مصرف الکل
- مصرف داروها فقط با تجویز پزشک و پرهیز از خوددرمانی
ورزش و سبک زندگی فعال
ورزش منظم باعث بهبود گردش خون و تقویت عملکرد کبد می شود و می تواند به پیشگیری از زردی چشم کمک کند.
چکاپ منظم
انجام آزمایش های دوره ای خون و بررسی عملکرد کبد و صفرا، به تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی کمک می کند.
رعایت این نکات نه تنها به پیشگیری از زردی چشم کمک می کند، بلکه سلامت عمومی بدن را نیز ارتقا می دهد. در کل، زردی چشم همیشه یک علامت هشداردهنده است و نباید نادیده گرفته شود. شناخت علت بیماری زردی چشم و مراجعه به موقع به اپتومتریست می تواند از پیشرفت مشکلات جدی جلوگیری کند. رعایت سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب و چکاپ های دوره ای بهترین راه برای پیشگیری و حفظ سلامت چشم ها و کبد است.